رله چیست؟ در این نوشته تصمیم داریم تا به طور کامل به این سوال پاسخ داده و عملکرد، کاربرد و ساختار رله را بررسی کنیم. رله ها یکی از اجزای مهم در صنعت برق و الکترونیک هستند که در سیستم های کنترل و انتقال انرژی برق استفاده می شوند. این نوع از قطعات الکترونیکی SMD، امکان کنترل جریان الکتریکی را به صورت مکانیکی فراهم می کنند و در ایجاد اتصال و قطع انرژی الکتریکی بین دو مدار مورد استفاده قرار می گیرند.
با توجه به عملکرد و کاربردهای گسترده رله ها، فهم دقیق و کامل این اجزا برای هر فردی که در زمینه برق و الکترونیک فعالیت می کند یا علاقه مند به قطعات الکترونیکی و کاربرد آنها است، بسیار حائز اهمیت می باشد. از این رو، در این مقاله قصد داریم به بررسی و توضیح مفهوم رله و کاربردهای آن بپردازیم.
در ادامه این مقاله، ابتدا به شرح عملکرد و ساختار اولیه رله ها می پردازیم. سپس به طور مفصل به بررسی انواع مختلف رله ها خواهیم پرداخت و در ادامه، کاربردهای رله ها در صنایع مختلف را بررسی می کنیم. این اطلاعات در هنگام خرید قطعات الکترونیکی می تواند به شما کمک کند.
رله چیست ؟
کلیک کنید و همین حالا خرید کنید.
در پاسخ به سوال رله چیست؟ باید بگوییم کهرله یک قطعه الکترومکانیکی است که برای کنترل جریان الکتریکی در مدارهای الکتریکی استفاده می شود. رله ها از سه بخش اصلی تشکیل شده اند:
- سیم پیچ: سیم پیچ یک قطعه معمولاً فلزی است که به شکل حلقه بسته یا حلقه باز دررله قرار دارد. وقتی جریان الکتریکی از طریق سیم پیچ عبور می کند، یک میدان مغناطیسی ایجاد می شود.
- فنر: فنر در رله ها وجود دارد و به عنوان یک عنصر انعطاف پذیر در آن ها عمل می کند. وقتی جریان الکتریکی از طریق سیم پیچ می گذرد و میدان مغناطیسی ایجاد می شود، فنر تحت تأثیر این میدان قرار می گیرد و حرکت می کند.
- کنتاکت ها: کنتاکت ها بخشی از رله ها هستند که جریان الکتریکی از طریق آن ها عبور می کند. کنتاکت ها می توانند به صورت باز یا بسته باشند. حرکت فنر به عنوان پاسخی به میدان مغناطیسی، تغییر حالت کنتاکت ها را ایجاد می کند. به عبارت دیگر، وقتی فنر حرکت می کند، کنتاکت ها تغییر حالت می دهند و جریان الکتریکی بزرگتر از طریق آن ها عبور می کند.
به طور خلاصه، رلهیک قطعه الکترومکانیکی است که با استفاده از سیم پیچ، فنر و کنتاکت ها، جریان الکتریکی را در مدارهای الکتریکی کنترل می کند. برای تهیه قطعات اصل و با کیفیت می توانید از شرکت هایی که در زمینه واردات قطعات الکترونیک فعالیت دارند کمک بگیرید. سفارش قطعات الکترونیکی از خارج به شما اطمینان می دهد که قطعه مورد نظر شما کاملا اورجینال است و کیفیت و کارایی لازم را دارد.
وظیفه رله چیست؟
رله یک سوئیچ الکترومغناطیسی است که برای کنترل یک مدار الکتریکی با استفاده از یک سیگنال الکتریکی دیگر استفاده می‌شود. به عبارت ساده‌تر، رله به عنوان یک واسطه بین دو مدار عمل می‌کند؛ یک مدار کنترل که سیگنال را تولید می‌کند و یک مدار بار که جریان الکتریکی را برای انجام یک کار (مانند روشن کردن یک موتور یا چراغ) تامین می‌کند.
وظایف اصلی رله عبارتند از:
ایزولاسیون: جداسازی الکتریکی بین مدار کنترل و مدار بار، که از آسیب رسیدن به مدار کنترل در صورت بروز مشکل در مدار بار جلوگیری می‌کند.
تقویت سیگنال: استفاده از یک سیگنال ضعیف در مدار کنترل برای کنترل یک مدار بار با جریان و ولتاژ بالا.
کنترل از راه دور: امکان کنترل یک مدار بار از راه دور، به عنوان مثال با استفاده از یک سیگنال رادیویی یا یک شبکه کامپیوتری.
عملکرد منطقی: پیاده‌سازی توابع منطقی مانند AND، OR و NOT با استفاده از ترکیب چند رله.
حفاظت: قطع کردن مدار در صورت بروز شرایط غیرعادی مانند اضافه بار یا اتصال کوتاه.
بیشتر بدانید: دیاک چیست؟
کاربرد رله چیست؟
رله چیست و چه کاربردی دارد؟ رله ها به عنوان یکی از اجزای اساسی در صنعت برق و الکترونیک، کاربردهای گسترده ای دارند. در ادامه به برخی از کاربردهای مهم رله ها اشاره خواهیم کرد:
- رله ها قادرند جریان بزرگ الکتریکی را کنترل کنند. به عنوان مثال، در سیستم های توزیع برق، رله ها استفاده می شوند تا جریان بارها را کنترل کنند و در صورت بروز خطاها مانند جریان بیش از حد یا اتصال کوتاه، سیستم را قطع کنند.
- رله ها در خودروها برای کنترل مدارهای برقی مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال، رله ها می توانند در کنترل سیستم های روشنایی، تهویه هوا و سیستم های امنیتی خودروها استفاده شوند.
- رله ها در صنایع برق و الکترونیک به عنوان سوئیچ های کنترلی استفاده می شوند. آن ها می توانند جریان های قدرت بالا را به طور امن کنترل کنند و در سیستم های قدرت، UPS ها، تجهیزات تست و اندازه گیری و سیستم های انرژی هوشمند مورد استفاده قرار بگیرند.
- رله ها در سیستم های کنترل صنعتی بسیار استفاده می شوند. آن ها می توانند در کنترل موتورها، پمپ ها، کمپرسورها و سیستم های گرما و تهویه مورد استفاده قرار بگیرند.
این موارد تنها چند مثال از کاربردهای رله ها هستند. به طور کلی، رله ها در هر محیطی که نیاز به کنترل جریان الکتریکی با توان بالا یا بارهای گوناگون باشد، استفاده می شوند. یکی از مهمترین مزایای واردات قطعات الکترونیکی این است که می توانید به اورجینال بودن قطعه ای که تهیه می کنید اطمینان داشته باشید. رفع کمبود قطعات الکترونیک نیز یکی دیگر از مزایای واردات این قطعات از خارج می باشد.
کار رله چیست؟
رله یک کلید هوشمند الکتریکی است که قابلیت‌های گسترده‌تری نسبت به کلیدهای دستی دارد. برای بهره‌گیری از عملکردهای آن، کافی است که رله را در مسیر سیم فاز (قطب مثبت) وسیله‌ی برقی قرار داده و سیم نول (قطب منفی) را مستقیماً به برق شهری متصل کنید. برای اتصال صحیح، سیم فاز باید به پایه COM متصل شود و سر دیگر سیم بسته به نوع عملکرد موردنظر، به یکی از پایه‌های NO یا NC وصل گردد. با این اتصال، رله دو نوع فرمان اصلی را اجرا می‌کند:
1. فرمان مستقیم
اگر می‌خواهید وسیله‌ی برقی پس از دریافت ولتاژ به‌صورت خودکار روشن شود، سیم فاز را به پایه NO (Normally Open) متصل کنید. در این حالت، مدار در حالت عادی قطع بوده و تنها با تحریک رله، جریان برقرار می‌شود.
2. فرمان معکوس
چنانچه بخواهید پس از دریافت ولتاژ، دستگاه خاموش شود، سیم فاز را به پایه NC (Normally Closed) متصل کنید. در این روش، مدار در حالت عادی بسته بوده و با فعال شدن رله، جریان قطع شده و وسیله خاموش می‌شود.
انواع رله چیست ؟
در پاسخ به سوال رله چیست؟ باید به این موضوع نیز اشاره کنیم که از نظر عملکرد و ساختار، رله ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: رله های مکانیکی و رله های حالت جامد.
رله مکانیکی
رله های مکانیکی بر پایه تغییر حالت مکانیکی بین کانتاکت ها کار می کنند. رله های مکانیکی معمولاً دارای حساسیت بالا در کنترل جریان الکتریکی هستند و می توانند جریان بزرگ را کنترل کنند. برخی از انواع رله های مکانیکی عبارتند از:
- رله های تک قطبی (SPST) : این نوع رله دارای یک کانتاکت بسته و یک کانتاکت باز است و به صورت ساده می تواند جریان را قطع یا وصل کند.
- رله های دو قطبی (DPST) : این نوعرله دارای دو کانتاکت بسته و دو کانتاکت باز است و می تواند دو مدار را به صورت همزمان کنترل کند.
- رله های ترکیبی SPDT یا DPDT : این نوع رله ها دارای یک کانتاکت بسته و یک کانتاکت باز SPDT)) یا دو کانتاکت بسته و دو کانتاکت باز (DPDT) هستند و می توانند بین دو مدار مختلف تغییر کنند.
رله های حالت جامد
رله‌های حالت جامد بر پایه تکنولوژی الکترونیکی و بدون استفاده از قطعات مکانیکی عمل می‌کنند. آنها از مدارهای الکترونیکی مانند ترانزیستورها، ترایاک‌ها یا سوئیچ‌های نیمه‌هادی تشکیل شده‌اند و در پروژه‌هایی مانند راه اندازی اورنج پای نیز کاربرد فراوانی دارند. رله‌های حالت جامد عموماً سریع‌تر، بی‌صدا، با عمر طولانی‌تر و دارای خرابی کمتری نسبت به رله‌های مکانیکی هستند.
همچنین، آن ها حجم کمتری دارند و به صورت الکترونیکی کنترل می شوند. برخی از انواع رله های حالت جامد عبارتند از:
- رله های مبتنی بر ترانزیستور: این نوع رله ها از ترانزیستورها به عنوان قطعات کنترلی استفاده می کنند. ترانزیستورها جریان الکتریکی را تحت کنترل خود قرار داده و به عنوان سوئیچ الکترونیکی عمل می کنند. رله های مبتنی بر ترانزیستورها عموماً برای کنترل بارهای کوچکتر استفاده می شوند.
- رله های مبتنی بر ترایاک: ترایاک ها به عنوان قطعات کنترلی در این نوع رله ها استفاده می شوند. ترایاک ها قادر به کنترل جریان AC (جریان متناوب) هستند و معمولاً در کنترل بارهای الکتریکی خانگی مانند لامپ‌ها و موتورها استفاده می شوند.
- رله های مبتنی بر ترانزیستور و اپتوکوپلر: این نوع رله ها از ترانزیستورها و اپتوکوپلرها (Optocoupler) به عنوان قطعات کنترلی استفاده می کنند. اپتوکوپلرها امکان جداسازی الکتریکی بین بخش کنترلی و بخش قدرت را فراهم می کنند. این رله ها قادر به کنترل بارهای بزرگتر و همچنین فرکانس‌های بالاتر هستند.
- رله های نیمه هادی : از قطعات الکترونیکی نیمه هادی برای کنترل جریان الکتریکی استفاده می کنند. این رله ها مانند ترایاک ها، قادر به کنترل جریان AC هستند و عموماً برای کنترل بارهای بزرگ و در برخی از حالت ها برای کنترل بارهای DC (جریان مستقیم) استفاده می شوند.
شرکت هایی که با نحوه واردات قطعات الکترونیکی آشنا هستند می توانند به شما در تهیه قطعات کمیاب و اورجینال کمک کنند.
اجزای اصلی رله
رله از چند بخش مهم تشکیل شده است:
سیم‌پیچ (Coil): ایجاد میدان مغناطیسی برای تحریک.
هسته آهنی (Armature): قطعه‌ای متحرک که در اثر میدان مغناطیسی حرکت می‌کند.
کنتاکت‌ها (Contacts): نقاط اتصال جریان برق (NO و NC).
فنر بازگرداننده: بازمی‌گرداند armature را به وضعیت اولیه وقتی جریان قطع می‌شود.
جمع بندی
در این نوشته با بررسی کاربرد و ساختار رله به طور کامل به سوال رله چیست و چه کاربردی دارد؟ پاسخ دادیم. به طور خلاصه، رله ها به عنوان قطعات کنترلی مهم در مدارهای الکتریکی استفاده می شوند. آن ها جهت جریان را تغییر می دهند، ایمنی تجهیزات الکتریکی را بهبود می دهند و در مدارهای کنترلی و اتوماسیون صنعتی استفاده می شوند. در هنگام تهیه این قطعات باید به نکات تشخیص قطعات الکترونیک اورجینال توجه داشته باشید تا بتوانید از اورجینال و با کیفیت بودن قطعه ای که خریداری می کنید مطمئن باشید.
سوالات متداول :
تفاوت بین رله و کلید معمولی چیست؟
کلیدها به صورت دستی عمل می‌کنند، در حالی که رله به صورت الکترومکانیکی یا الکترونیکی و با فرمان از یک مدار دیگر فعال می‌شود.
رله چگونه مدار را قطع و وصل می‌کند؟
با عبور جریان از سیم‌پیچ رله، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود که باعث جذب هسته متحرک و تغییر وضعیت کنتاکت‌ها می‌گردد و در نتیجه مدار وصل یا قطع می‌شود.
آیا رله‌ها قابل تعمیر هستند؟
در بیشتر موارد، رله‌های الکترومکانیکی قابل تعویض هستند اما معمولاً تعمیر نمی‌شوند، مخصوصاً اگر کنتاکت‌ها دچار آسیب یا سوختگی شده باشند.
له در کدام دستگاه‌ها استفاده می‌شود؟
رله‌ها در سیستم‌های برقی خودرو، لوازم خانگی (مثل یخچال و ماشین لباس‌شویی)، تابلوهای برق صنعتی، و سیستم‌های حفاظتی استفاده می‌شوند.
سلام.وقت بخیر.تفاوت بین پایه‌های COM، NO و NC در رله چیست؟
درود بر شما
پایه COM : پایه‌ی مشترک بین دو حالت باز و بسته رله است.
پایه NO : در حالت عادی (وقتی رله فعال نیست) این پایه وصل نیست به COM. وقتی رله فعال میشه (مثلاً با دادن ولتاژ به بوبین)، این پایه به COM وصل میشه.
پایه NC: در حالت عادی (وقتی رله غیرفعاله)، این پایه وصل هست به COM.وقتی رله فعال میشه، این اتصال قطع میشه.
چه نکاتی باید در هنگام نصب رله در یک مدار الکتریکی رعایت بشه تا عملکرد درستی داشته باشه و دچار خطا نشه؟
سلام.
بررسی ولتاژ و جریان مناسب
رله رو در محلی خشک و بدون لرزش شدید نصب کن
اتصالات شل یا اشتباه می‌تونن باعث عملکرد ناپایدار یا خطر آتش‌سوزی بشن
قبل از نصب نهایی، رله رو تست کن تا مطمئن شی کنتاکت NO و NC درست کار می‌کنن.
اگر رله در مدارهای سنگین یا با استفاده‌ی طولانی‌مدت استفاده میشه، تهویه خوب کمک می‌کنه داغ نکنه.